Share ما خپل معاش په بشپړ ډول نه دی ترلاسه کړی.
په ډېرو کارونو کې دا قانون دی: ستا رئیس باید تا ته حداقل معاش درکړي. حداقل معاش هغه ترټولو لږه پیسه ده، چې قانوني ده. د حداقل معاش اندازه ستا په کار او دندې پورې اړه لري.
د خپل معاش ترڅنګ ته معمولاً ۱۳مه او ۱۴مه تنخوا هم ترلاسه کوې. دې ته د رخصتي پیسې او کرسمس پیسې هم ویل کېږي.
زه باید تر ټاکلي وخت زیات ساعتونه کار وکړم.
که ته تر ټاکلي وخت زیات ساعتونه کار کوې یا په یوه یکشنبه یا رخصتۍ کې کار کوې، په ډېرو سکتورونو کې (لکه ساختماني کارونه، پاکوالي، رستورانتونه …) تا ته د دې لپاره زیاتې پیسې درکول کېږي. دې ته د زیات کار پیسې یا د رخصتۍ پیسې وايي.
د کارګرو لپاره په قانون کې د کار اعظمي ساعتونه ټاکل شوي دي. په اتریش کې دا ۱۲ ساعتونه په ورځ کې او ۶۰ ساعتونه په اوونۍ کې (د زیات وخت سره) دي. خو: دا باید ستا معمول وخت نه وي. دا معنا لري چې ته نشې کولی هر وخت دومره ساعتونه کار وکړې.
تر ۶ ساعتونو کار وروسته ته باید لږ تر لږه ۳۰ دقیقې دمه وکړې. په یوه اوونۍ کې باید ۳۶ ساعته دمه ولرې. د دوه کاري ورځو ترمنځ باید لږ تر لږه ۱۱ ساعته داسې وي چې ته پکې کار نه کوې. دې ته دمه وخت وايي.
زه بې له ثبت څخه کار کوم. / زه روغتیایي بیمه نه لرم.
په قانون کې دا دی: ستا رئیس باید ته د ټولنیز بیمې لپاره ثبت کړي.
دا معنا لري چې ته د طبي خدماتو حق لرې. همدارنګه، ته د تقاعد حق لرې او د بې کارۍ بیمې ته هم لاس لرې.
مهم:
که ته د ټولنیز بیمې لپاره ثبت شوی یې، دا معنا نه لري چې ته د کار اجازې حق ترلاسه کوې. ستا رئیس باید د دې لپاره جلا غوښتنه وکړي!
زما رئیس ناڅاپه له دندې ګوښه کړم.
که تا له دندې ګوښه کوي، نو لږ تر لږه شپږ اوونۍ مهلت (د ګوښه کولو مهلت) شته. که ستا رئیس دا مهلت په پام کې ونه نیسي، نو تا ته به پیسې (د ګوښه کولو جبران) درکړل شي.
مهم:
ګوښه کول او برطرفي یو شان نه دي! برطرفي پرته له مهلت څخه ممکنه ده. د بیلګې په توګه، که ته په کار کې لویه تېروتنه وکړې.
زه پرته له دندې اجازه کار کوم.
د ځینو استوګنې اسنادو سره تا ته د دندې اجازه په کار ده. د بیلګې په توګه، لکه د سپینې کارت لرونکي د پناه غوښتونکي په توګه یا د غیر EU هیواد څخه زده کوونکي په توګه.
که ته دندې اجازه نه لرې، نو کار نشې کولای. ستا رئیس باید ستا لپاره له AMS (د کار بازار خدمت) څخه د دندې اجازه وغواړي.
مهم:
– AMS تا ته د دندې د اجازې کاپي د پوستې له لارې در لیږي. یوازې د دې کاپي په ترلاسه کولو سره کولای شې چې کار پیل کړې!
– د دندې اجازه یوازې د دې مشخص کار ځای لپاره اعتبار لري. دا اجازه د یو کال لپاره اعتبار لري. له دې وروسته، ستا رئیس باید نوې دندې اجازه وغواړي.
زما رئیس وايي چې زه په ځانکړې توګه یا د کسب جواز سره کار کوم. دا څه معنا لري؟
:
ته د کسب جواز سره یا پرته له هغه د خپلې خطر او خپلې ګټې پر اساس کار کوې. ته خپله رئیس یې. پر تا باندې د کار قوانین نه تطبیق کیږي، ځکه چې ته کارکوونکی نه یې.
اکثراً دا ستونزه وي: ډېر خلک په رسمي توګه ځانکړې کار کوي، خو په حقیقت کې یې کار مستقل نه وي. دې ته د دروغجنې ځانکړې کار اصطلاح وايي.
د دروغجنې ځانکړې کار بیلګې:
ته په رسمي توګه ځانکړې یې، خو …
ته د شرکت یا رئیس موټر، بایسکل یا وسایل کاروې.
ته ته لارښوونې درکول کیږي چې څنګه کار ترسره کړې.
ته اجازه نه لرې چې بل څوک ستا لپاره کار وکړي، بلکې باید کار خپله ترسره کړې. ته ډاډه نه یې چې ته په ځانکړې توګه کار کوې که نه؟ UNDOK مشورې ته راشه! مونږ به ستا حالت وڅیړو.
زما کار ورکوونکی ما ته ګواښ کوي یا ځوروي.
دا اجازه نه لري! UNDOK ته راشه او مشوره ترلاسه کړه.